Xeoloxía

Nesta zona do Perdouro podemos atopar espectaculares estruturas de Formación Candana, as dobras que presentan os materiais cuarcíticos e que se poden visualizar no apartado Zona xeolóxica do Perdouro. Estes materiais están intensamente dobrados como consecuencia dun proceso de deformación de tipo comprensivo que tivo lugar ao longo de varias fases e que se coñece como oroxenia hercínica ou varisca. A etapa máis intensa desta formación coincide co Período Carbonífero, que comprende entre os 360 e os 290 millóns de anos.

Nas catro primeiras imaxes pártese dunha panorámica da zona para ir achegándose cada vez máis ás formacións que destacan na paisaxe.

A quinta imaxe mostra con detalle as incrustacións de cuarzo na cuarcita. As cuarcitas corresponden a un ambiente de praia, areas de cuarzo. A partir dunha fractura nas cuarcitas circula un líquido hidrotermal que ascendeu desde o interior da terra cargado de cuarzo. Por presión do fluído vai aumentando a fractura da cuarcita, vaina abrindo e cada vez se introduce máis fluído cargado de cuarzo que se vai solidificando e aumentando a fractura ata formar un filón.

A partir da sexta imaxe pódese observar como as incrustacións de cuarzo, material moi duro pero moi fráxil, sometidas á acción erosiva do mar acaban por modelar o territorio e ofrecer as fermosas formacións da denominada igrexa de Coedo.

Igrexa, polos fermosos arcos esculpidos polo mar nun filón de cuarzo, a modo de cúpula. Coedo, semella derivar de coído, nome de pequena enseada con cantos redondeados pola acción do mar.

A última permítenos admirar a beleza da estampa que xorde do baile entre os astros e a Terra.

Turismo Burela

Turismo Galicia

Galipedia

Burela é un enclave xeolóxico privilexiado. Ten declarado, na zona da Marosa, un punto de interese nacional, e outro de interese internacional, na zona de Castrelo-Perdouro.

Na zona de Castrelo, antiga praia e hoxe parte do peirao sur do porto de Burela, conflúen a Rasa Cantábrica eo chamado Batolito de San Cibrao-Burela e conforman un punto de interese xeolóxico a nivel internacional.

A Rasa Cantábrica é unha zona achaiada existente entre o mar e os montes da Cordilleira Cantábrica. Comeza en Cantabria e remata en Burela. A Rasa está formada por cuarcitas de entre 570 e 540 millóns de anos.

O Batolito de San Cibrao-Burela é unha enorme masa de granito que ocupa a zona norte de Lugo, desde Burela á ría de Viveiro. O granito que se atopa en Castrelo é o denominado granito de dúas micas de gran grosor. A súa orixe está en relación coa oroxenia hercínica.

Nesta zona podemos atopar espectaculares estruturas de Formación Candana, as dobras que presentan os materiais cuarcíticos. Estes materiais están intensamente dobrados como consecuencia dun proceso de deformación de tipo comprensivo que tivo lugar ao longo de varias fases e que se coñece como oroxenia hercínica ou varisca. A etapa máis intensa desta formación coincide co Período Carbonífero, que comprende entre os 360 e os 290 millóns de anos.

O Tangaraño, 32930, Ourense

Galicia Encantada

Desde o Miradoiro do Castro, camiño do Miradoiro de Mostaz, atópase Millares pero merece a pena pararse antes de chegar á aldea.

As imaxes mostran elementos relacionados coa chamada Formación de Cándana, unha unidade estratigráfica que conforma zonas xeolóxicas situadas ao NO e N da península ibérica e que se sitúa no precámbrico ou cámbrico inferior pois, polas súas características, non ten bos fósiles que axuden a datar.

Neste punto podemos apreciar aspectos relacionados coa convivencia das cuarcitas e lousas coas calizas de Cándana, rochas calcarias que se atopan aquí en forma de lentellóns (zonas brancas no mapa xeolóxico).  Estas rochas están compostas basicamente de  caliza -carbonato de calcio (CaCO₃)-.

Así, nesta zona están presentes os fenómenos cársticos (termo que provén de Carso/Karst, unha rexión de Eslovenia onde abundan e foron estudadas estas formas) producidos polo fluxo de auga subterránea, auga da chuvia que contén CO₂ en disolución  -ácido carbónico (H₂CO₃)- e que provoca a disolución das rochas calcarias, sedimentación fluvial, caída de rochas e precipitación do espeleotema (do grego  spelaion, cova, y thema, depósito), denominación formal para o que comunmente se coñece como «formacións das cavidades» e que se refire a depósitos minerais secundarios como estalagmitas, estalactitas, columnas…

Tamén se aprecia na paisaxe unha sima. O fenómeno cárstico  produce un tipo especial de depresión xeolóxica, un val denominado dolina, pero se aumenta considerablemente a cova interior e colapsa o teito dá lugar a unha cavidade que se abre ao exterior, unha sima.

Asociado con isto temos os coluvións os depósitos de ladeira orientados a favor da pendente e formados por anacos de rocha mesturados con arxila, o que os fai inestables e desprazables pendente abaixo coa auga de chuvia.  Estes materiais son os responsables de moitas das problemáticas cando se constrúen novas vías de comunicación cando non son detectados por un estudo xeolóxico en condicións, tal e como sucedeu na A8 no seu paso polo Fiouco. Lembremos que aí temos cerca a formación cárstica a Cova do Rei Centolo. 

Millares, Esperante, Folgoso do Courel

Unha volta por Visuña

O val e Visuña é posiblemente un dos máis fermosos de Galicia, contemplalo xusto cando se baixa pola estrada do alto do Couto adoita sorprender a quen vén ó Courel por primeira vez. Unha maxistral lección de xeoloxía na que as rochas calcarias crean unha paisaxe que nos supera, algo que non agardamos atopar en Galicia senón que a moita xente venlle á mente calquera zona da Cordilleira Cantábrica.

Destacan nesta paisaxe tan pouco frecuente en Galicia as Taras de Visuña, unha formación calcaria que domina todo o val formando bandas case desprovistas de vexetación que son o fogar das aciñeiras, as orquídeas,  a maioría das grandes covas do Courel e relevantes xacementos de fósiles de máis de cincocentos millóns de anos de idade.

Aproveitando que a xeoloxía está de moda e esta formación rochosa é un elemento destacadísimo do territorio do Xeoparque das Montañas do Courel, á xente que vén comigo sempre lle conto o longo camiño que seguiron estas pedras. Estas ‘calías’ teñen a súa orixe nos sedimentos mariños dun antigo mar que se localizaba onde agora está o sur de África e que grazas a tectónica de placas e o paso do tempo podemos contemplalas agora na Serra do Courel. Segundo imos baixando cara as primeiras casas de Visuña, á nosa dereita está o acceso a Céramo, para min a aldea máis fermosa do Courel, que está a piques de quedar sen xente ó igual que o resto do territorio. Merece a pena pararse a ver Céramo, as súas casiñas de ‘pedra calía branca’, as pequenas rúas e tentar imaxinar como sería aquilo nos bos momentos onde a xente enchía as casas; agora só son un recordo.

Visuña, Visuña, Folgoso do Courel

A Unesco acepta a candidatura da Ribeira Sacra a Patrimonio da Humanidade

Dende aquí vese unha banda de calcáreas. Tanto por arriba de esta banda temos cuarcitas e lousas pero ahi a pesar de que   calcáreas, e ese é o indicador, se vemos aciñeiras xa temos que pensar en calcáreas.

Imaxinémonos que estamos no Cámbrico fai mais de 550 millons de anos, no fondo do mar. estas calcáreas se forman nun ambiente semellante aos arrecifes que temos ao día de hoxe. zona con pouca profundidade de auga donde vivian diferentes organismos que xeran uns depositos calcáreos. A consecuencia de esos depositos se forma a Calcárea de Vegadeo. As capas de rocha agora están así, e dicir hacia a esquerda das imaxes  vamos a materiais antigos e cara a dereita das imaxes imos a materiais máis modernos. enton agora ao irnos desprazando cara adereita, están pasando cousas que sucederon a posteriori do arrecife, porque o arrecife é o primeiro, o punto de partida. Despois sucede o contacto entre calcáreas e o seguinte material, que material e?  para estimar entón que pasou depois, que pasou, porque desapareceu ese arrecife. houbo un cambio no planeta de algún xeito que fixo cambiar o ambiente de formación das rochas.

Son arxilas e fango. estamos en este arrecife, que ten que pasar para que se deposite arxila e fango encima do arrecife subeu o nivel do mar e a profundidade aumentou e o fango. Veu da erosión do continente que tiveran ali ao lado. por eso ahi temos ese cambio. Antes estaba así e agora pregouse e está así, enton imos cambiando hacia materiais xoves. Aqui estaban os arrecifes e aquí o fango, pregouse e agora o temos así.

Como vedes siguen sendo lousas, un pouco máis compactadas pero... eso pode ser un efecto da erosión posterior, que lle afecta máis a uns niveis que a outros. Temos tamén o tema co cambio de cor, vedes que alí é máis ocre e por aquí é máis vermello e despois ocre, aquí hai unha repetición e iso se debe a que o noso nivel do mar sigue aumentando. esta cor máis avermellada nos indicaría a presencia de oxidos de ferro, eses oxidos de ferro, en xeral, se depositan en lugares a maior profundidade. Entón dende a esquerda á dereita, iria aumentando progresivamente o nivel do mar. e despois a que se debe o cambio?¿ a que baixa outra vez o nivel do mar e por eso cambia a cor da rocha. porque o contenido en ferro, dado que a profundidade non é a mesma, volve a haber unha repetición do patrón anterior, e volve a aumentar de novo, volve outra vez a vermello. Así é que hai dous aumentos e duas baixadas do nivel do mar de forma sistemática.

Mirade que temos a continuación das nosas areas, lousas moi escuras máis grises (indica condicións de moita profundidade). Ou sexa que, así como o mar en ese momento, baixou moito, de repente subiu moito e deu lugar xa a unhas lousas que ao ser negras, case negras, indicaría moita materia orgánica. estamos a falar de que,  ao mellor nese lugar, había entre 400 e 500 metros de profundidade, fronte a aqueles outros niveis que podían chegar no mellor dos casos aos 100 metros. Así que vemos aquí, en este corte de nada, cambios no nivel do mar moi bruscos nun periodo de tempo moi curto. e todo simplemente lendo as follas de este libro que é este corte. O que estamos facendo e lendo páxinas. o noso libro abrimolo alí e aquí estamos pechándoo e lendo todo o que queda rexistrado e vendo os eventos polo tipo de material e pola coloración. que nosaxuda a poder interpretar estos procesos de fai millons de anos. Fai 350 millons de anos donde se formou esa super cordilleira no choque de esos dous continentes.  O resto foise erosionando? en realidade xa pasou por duas erosións, o pregamento que formou a cordilleira se orosiona por completo na época dos dinosaurios, e despois se reaxusta no alpino que o que fai que os bloques suban e baixen e fai que todas estas montañas se eleven. polo tanto se están erosionando xa por duas veces. a primeira a orixinal e esta segunda nese momento en bloques que fai que o Courel sexa unha montañas e non sexa unha chaira. senon esto estaría totalmente erosionado.  As montañas de fai 350 millons de anos superarian con creces os 9000 metros. As mais altas da historia que haxa rexistrado de forma recente no planeta.

En Lugo, hai granitos, os granitos son rochas que se enfrian a 15 kilometros de profundidade. agora están na superficie, falta algo, e ese algo son esas montañas.

E non se lle ocurreu a alguen que podría haber unha segunda razón?¿ e que non pasou tanto tempo xeolóxico para pasar máis cousas. Esto todo sucedeu en 500 millons de anos, o noso planeta ten 4600 millons de anos (insignificante). Non hai tempo para máis cousas. En 20 millons de nos vimos 4 cambios do nivel do mar significativos. Son cambios que foron rexistrados. É un periodo moi corto no que pasaron moitas cousas.

Aquí vemos que nos ultimos 140.000 da historia do planeta o nivel do mar simiplemente tivo esta tendencia de baixada, e agora comeza a subir de novo. Estamos falando de que o nivel do mar puido cambiar 50 metros. O tempo en xeoloxía é básico.

 

Pómez, Ribas de Sil, Ribas de Sil